Општина Центар, една од најурбанизираните и најекономски активни општини во државата, брои 43.893 жители и располага со годишен буџет од 1.237.106.296 денари. Според достапните податоци, дури 250.099.247 денари или 20,22% од буџетот се издвоени за јавни набавки – што значи дека секоја петта потрошена општинска паричка оди на оваа намена. Во текот на изминатиот период се спроведени 63 постапки за јавни набавки, што претставува трошок од 5.698 денари по жител.
Општина Центар има удел од 2,13% во вкупните јавни набавки реализирани од сите општини во државата, што ја вбројува меѓу локалните самоуправи со најзначајно учество во јавниот тендерски систем. Концентрација на договори кај мал број компании Анализата на склучените договори открива значајна концентрација на средства кај ограничен круг на фирми.
На врвот е „ЕСМ Продажба“ ДООЕЛ Скопје со договор вреден 75.520.000 денари, што претставува 30,2% од вкупната вредност на јавните набавки на општината. Оваа компанија е убедливо најголем изведувач, пред „МИ Комерц 2000 Златко“ од Кавадарци со 26.647.760 денари, „ЕМ Груп Електрометал“ Скопје со 26.253.080 денари и „Изолација“ Скопје со 25.755.966 денари. Во првите десет компании по вредност на добиени договори влегуваат и „Ленди Груп“ ДООЕЛ Скопје (14.955.806 ден.), „Анизор“ Драшко Сарај (11.131.940 ден.), „Вардарградба“ Скопје (9.417.156 ден.), „Електроинженеринг СГГ“ ДООЕЛ Прилеп (8.618.959 ден.), „Гама Градба“ Скопје (7.343.191 ден.) и „Хуманост“ Скопје (4.900.000 ден.).
Само овие десет компании заедно добиле повеќе од 80% од целокупниот износ за јавни набавки во општината, што укажува на ограничена конкуренција или доминација на одредени изведувачи во тендерските постапки.
Потреба од транспарентност и диверзификација
Иако уделот на средствата за јавни набавки во вкупниот буџет не отстапува драстично од просекот за голема урбана општина, структурата на распределба и честото повторување на истите изведувачи оставаат простор за прашања од јавноста. Високата концентрација на договори кај мал број фирми може да се должи на специјализирани услуги кои бараат ограничен број понудувачи, но исто така отвора дебата за потребата од поголема конкуренција и пристапност на тендерите за поширок круг компании.
Фокус на големи инфраструктурни и комунални проекти
Поголемиот дел од јавните набавки се однесуваат на енергетски, градежни и инфраструктурни работи, но има и договори за набавка на осигурителни услуги, медиумски простор, печат и опрема. Фактот дека дел од највисоките износи се насочени кон компании како „ЕСМ Продажба“ упатува дека голем дел од средствата се користат за снабдување со електрична енергија, што е очекувано за општина со голем број јавни објекти и улично осветлување.
Буџетот на Општина Центар и распределбата на јавните набавки ја ставаат оваа општина во редот на финансиски моќните локални самоуправи. Но, и покрај релативно нормалниот процент на средства издвоени за јавни набавки, концентрацијата на договори кај мал број компании ја наметнува потребата од поголема транспарентност, контрола и ангажман на јавноста во следењето на трошењето на општинските пари.
